DRIFT

In this talk, I will think with the Caribbean poet and theorist Édouard Glissant, to tease out components of his concept of the ‘poetics of relation’ (Glissant, 1990), and how it can help us rethink how individuals, collectives, and histories relate to each other – via difference and beyond hegemonic frames of association. We will explore what entanglements (could) mean – in a world marked by centuries of colonial, capitalist, and globalized modes of connections – and the politics of knowledge that has created hierarchized and hegemonic geographies within it. What might terra incognita mean when we question both rationalities and potentials of knowledge-making?

The human mind can contemplate the strangest scenarios in imagination, from dragons and unicorns to surreal circumstances and impossible events. Why? What is the evolutionary utility of such mental escapes from reality? One promising answer is that imagination as mental simulation helps to answer ‘what if?’ questions. What if I try to jump the stream? What if I were an astronaut? Before blindly trying a dangerous jump, or venturing into difficult training, we imagine ourselves in such situations and try to guess what would happen then. Empirical research shows that imagination helps us in a number of ways: skiers imagining the path they’ll follow in the ski run perform better in a downhill race. House movers imagining guiding the couch through the living room door can reliably conclude that it will in fact pass through. But if imagination is arbitrary escape from reality, how can it give us knowledge of reality? One promising answer has it that mental simulation is anarchic in its input, but regimented in its development: yes, we can imagine any kind of madness. But once the initial supposition is in, we are to develop it following criteria of plausibility and reality-orientation. But what criteria are these? Better understanding how imagination as mental simulation works – which traps we are prone to fall into when we use it, when it can give us new, reliably formed and true beliefs – will help us to become better mental simulators, thus better equipped to deal with the uncertainties of the future.

In mijn recente boek Schokeffecten. Filosoferen in tijden van klimaatverandering onderzoek ik de negatieve stemmingen die door de klimaatvoorspellingen kunnen ontstaan. Hoe buitelen gevoelens van angst, paniek, cynisme, ontkenning en teneergeslagenheid door elkaar, en hoe kunnen we daarin navigeren? Bij welke filosofische ideeën, historische verklaringen en betekenisgevende verhalen kunnen we ons het beste aansluiten om staande te blijven? Wat heeft de klimaatcrisis te betekenen voor (de filosofie van) de mens, de wereld en de natuur? In deze lezing zal ik de strekking van mijn boek uiteenzetten, en pleiten voor panische filosofie en duurzaam alarmisme.

Zoals Ursula K. LeGuin ooit zei: “People who deny the existence of dragons are often eaten by dragons. From within.” Tegenwoordig overheerst echter de technologische rationaliteit, de moderne mens is gaan denken dat alles meetbaar is, beheersbaar, dat hij zelf meetbaar en beheersbaar is, te vatten in cijfers en tabellen, en dat hij die cijfers en tabellen kan gebruiken om zijn authentieke zelf, zijn ware ik, zo hard mogelijk te laten stralen. Het zijn echter precies die opvattingen, betoogt Marian Donner, die ons zullen verslinden. Tijd dus om de draken op te roepen, de magie, het vuur en het spel. (Foto’s door Maarten van der Kamp)

De natuurlijke historie van de Renaissance maakte korte metten met allerlei verdachte onderdelen van het middeleeuwse bestiarium. Eenhoorns bijvoorbeeld werden naar het rijk der fabelen verwezen; “eenhoorhoorns” bleken narwaltanden. Het lijkt logisch dat de draak, alomtegenwoordig in middeleeuwse heiligenlegenden, ridderromans, en wereldbeschrijvingen, op eenzelfde manier zou worden afgevoerd. In tegenstelling tot eenhoorns waren er voor draken niet eens tastbare bewijzen. De opgezette draakjes in sommige rariteitenkabinetten waren eenvoudig als vervalsingen te ontmaskeren. In grote lijnen klopt dat natuurlijk, maar de geschiedenis van het démasqué van de draak heeft onvoorziene complicaties. De scepsis aangaande draken was al oud. Aristotelische filosofen meenden dat het bij waarnemingen van draken in werkelijkheid om een bepaalde vurige meteoor ging. Maar desondanks wist de draak bij sommige geleerden zijn bestaan aanmerkelijk te rekken, in sommige gevallen tot in de achttiende eeuw. Draken waren nooit zomaar gewoon grote exotische beesten, maar hadden altijd een zeker omineus karakter. Dat kon al naar gelang de omstandigheden zowel tot scepsis als tot lichtgelovigheid aanleiding geven.

I argue that in order to flourish in a diverse community we need to “decentre”. In dialogue with the Japanese mediaeval philosopher Dōgen, I show that decentring consists, firstly, of realising that I am not an isolated self, but a “contextual-self”: I am a node in a network, interdependent with other beings. Bodymind practices help to connect to our own contextual self, before we can optimally connect to others.
Secondly, decentering consists in learning about ways of perceiving, living, and valuing that are different from ours. My book Key Concepts in World philosophies can be used to get acquainted with frameworks different from ours. Learning about them make our life more spacious, and prepares us for interaction across differences. I will conclude with an example of decentering from Purcell’s chapter about the Aztec concepts of the good life, the slippery earth, and rootedness.

It would be easy to think that logic must end where the unknown begins: that we can only use logic and mathematics to quantify what we know, while what we do not know, what we are uncertain about, and what we cannot know, must lie beyond the realm of logical and mathematical reasoning. But nothing could be further from the truth, as will be argued in this talk.

For philosophers, nothingness has always held the fascination of a horror movie. It is often taken to be the very ground of being; but at the same, its experience occasions a sense of anxiety, angst, or vertigo. We are attracted and repelled by it at the same time. That seems like a contradiction. Indeed, the very notion appears contradictory. It is something. After all, you are thinking about it now. But at the same time, it is… well… nothing. In this talk, I will try to untangle some of these riddles.

In zijn traktaat Over de kosmos verklaart Aristoteles dat de natuur een voorliefde heeft voor tegendelen. Ook bijvoorbeeld Heraclitus, Epicurus, Cicero en Spinoza stellen dat alles in de wereld zijn tegendeel heeft. We komen inderdaad overal in de natuur opposities tegen. Zo is er geen licht zonder donker, geen warmte zonder koude, en geen liefde zonder haat. De lijst van opposities in de wereld lijkt wel haast eindeloos. Maar waarom is dit zo? Waarom houdt de natuur van tegendelen? Emanuel Rutten presenteert een taalmetafysisch argument voor de stelling dat er geen universele eigenschappen bestaan. Voor iedere eigenschap bestaat er in de wereld iets dat deze eigenschap niet bezit. Geen enkele uitspraak van de vorm ‘Alles is X’ is dus waar. Hieruit volgt dat de wereld radicaal pluriform is en precies daarom zien wij overal opposities. Zo beantwoordt Rutten de vraag waar de liefde van de natuur voor tegendelen vandaan komt. Voor zijn argument, door hem het semantisch argument genoemd, combineert hij twee filosofische disciplines die elkaar gewoonlijk grotendeels ongemoeid laten, namelijk metafysica en taalfilosofie. Op het eerste gezicht lijkt Ruttens conclusie dat er geen universele eigenschappen bestaan niet opzienbarend. Hij zal echter betogen dat zijn argument verstrekkende gevolgen heeft omdat het een heuse theorie van alles lijkt te impliceren.

I am a University Professor in AI and Humanities at the University of Amsterdam. My research interests lie in artificial intelligence and big data devices for research. I have also published on ethical questions of Artificial Intelligence such as predictive policing and algorithmic otherings, as well as critical digital practices. I will talk about my recent book with Claudia Aradau, published open access with Oxford University Press: Algorithmic Reason – The new government of self and other. The book covers key social and political concepts, tracing their algorithmic/data transformations. I will introduce the idea of algorithm reason, materialisations and possible interventions.

Psychedelics are often described as powerful transformers of the mind. One of the recurrent themes in subjective reports is that psychedelics reveal our true selves. However, according to some Buddhists and philosophers, there is no such thing as the self. Which view is right? Do psychedelics have the power to reveal what’s deep inside us, or are they powerful tricksters – scramblers of the mind rather than the catalysts of truth?

In de zomer van 2022 maakte Thijs Caspers een tocht van meer dan 700 km boven de poolcirkel. Te voet trok hij in het noorden van Scandinavië door een van de meest afgelegen plekken van Europa. Alleen, met een tentje door de uitgestrekte natuur. Hoe is het om meer dan een maand door de leegte te trekken? Wat doet het onbekende met je lichaam en met je geest? Wat valt er te vinden? En wat raak je kwijt? Over deze en andere zaken vertelt Thijs in zijn lezing ‘Alleen in het onbekende’. Thijs Caspers is avonturier, verwonderaar en wandelaar. Hij schreef onder meer het boek Thuis zijn in het onbekende.

‘Where you stumble, there lies your treasure’, Joseph Campbell wrote. Philosopher and
psychotherapist Richard Gipps suggests this is a valuable attitude towards the anxieties
of life. Against the common trend to regard anxiety as an illness or condition, Gipps
takes up a more existential approach: anxiety has meaning, this meaning being that the
self does not yet know its way around in the tasks of living. Anxiety can direct us toward
our inner dragons and point to transformative emotional work that needs to be done. In
this interview, Gipps answers questions about his approach, such as: does he think
people are snowflakes nowadays? What relation does he see between anxiety and an
ethical life? And how can literature and philosophy help us to own our self-becoming?

In de periferie van de wetenschappen, maar bij sommige mensen in het centrum van hun belangstelling bevinden zich allerlei ‘exceptional human experiences’, zoals telepathie, synchroniciteit of lucide dromen. Deze draken zijn tot nu toe niet verdreven en ook niet getemd, maar wel uitgebreid onderzocht. Hein van Dongen schreef samen met Hans Gerding en Rico Sneller het boek ‘wild beasts of the philosophical desert’ waarin aandacht is  voor filosofen die zich met deze draken hebben beziggehouden, onder wie Kant, Schopenhauer, Bergson, James en Derrida.

De menselijke drift om de wereld in kaart te brengen is uit de hand gelopen. De totale kaart zit in ons aller telefoon gevouwen. De schijn zegt ons dat daarmee het onbekende terrein van de kaart geveegd is. Maar de werkelijkheid is niet de enige wereld die in kaart te brengen is. De virtuele werkelijkheid opent op dit moment nieuwe werelden, waarin nieuwe draken sluimeren. 

Iduna Paalman is dichter en schrijver. In 2019 verscheen haar poëziedebuut De grom uit de hond halen, dat bekroond werd met de Poëziedebuutprijs en genomineerd werd voor de Ida Gerhardt Poëzieprijs en de C. Buddingh’-Prijs. De Volkskrant riep haar uit tot literatuurtalent van het jaar. In september 2022 kwam haar nieuwe bundel Bewijs van bewaring uit, waarmee ze in 2023 de J.C. Bloemprijs won en die genomineerd werd voor de Herman de Coninckprijs. Iduna schrijft naast poëzie ook proza, toneel en recensies. 

Sholeh Rezazadeh (1989) is schrijver en dichter. In 2015 kwam ze vanuit Iran naar Nederland. Haar romandebuut De hemel is altijd paars (2021) werd bekroond met de Debutantenprijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 2022 en met de Bronzen Uil Publieksprijs 2021. Het stond bovendien op de longlist van de Libris Literatuur Prijs 2022 en de Hebban Debuutprijs 2022. Verder won ze in 2022 ILFU verhalenwedstrjid categorie Spoken Word, in 2019 de El Hizjra literatuurprijs categorie poëzie en ze werd uitgeroepen tot een van de literaire talenten. 

Yentl van Stokkum (1991) is dichter, toneelschrijver en performer. Ze stond op verschillende festivals zoals Lowlands, Poetry International, Dichters in de Prinsentuin en Oerol. In 2021 verscheen haar poëziedebuut Ik zeg Emily, waarvoor ze een C.C.S. Crone-stipendium ontving. Yentl maakt deel uit van de redactie van literair tijdschrift De Revisor en cureert samen met Joost Oomen en Stefanie Liebreks het populaire Instagram-account Poëzieiseendaad. Haar tweede bundel Winterbloeiers wordt in de zomer van 2023 verwacht.

L.A. Sagne {El’e’sensj} racet een marathon die je amper kan bijhouden. Een wall of sound die je omverblaast, catchy refreinen die in je oor wurmen, songs die aan je voorbij razen en een ‘in your face’ energie. Met de release van hun eerste album op het Haarlemse ‘GIPS Records’ laat de band zien dat de overweldigende attitude niet alleen op de bühne klinkt, maar ook op door de cassette tape heen barst.

Robalašadi is een opkomend muzikaal duo, bestaande uit violiste Shadi Haydarlou en multi-instrumentalist Robbie Škoravić. Voor dit DRIFT-festival hebben ze een unieke setlist samengesteld, waarbij er wordt afgewisseld tussen rustige, melancholische liedjes en vrolijke dansnummers, waarvan sommigen met een onregelmatige maatsoort.

Ludions is een nieuw merk op de Amsterdamse herriemarkt. Twee gruisgitaren, dondertrommels en -bas en strakgespannen stembanden. Ze houden net zo veel van rock ‘n’ roll als van watervallen en lange strandwandelingen. Neem een duik met ze geluiden die het daglicht nauwelijks kunnen verdragen en je zal merken: met Ludions is het zwemmen of verzuipen.

Madeline Olmer studeerde van 2019 – 2022 Installatiekunst aan het KASK in Gent. Ze groeide op in Amsterdam en hevige drugservaringen hebben haar leven langs vele sluiproutes van depressies en nachtmerries geleid. In Kinderen van de Grote Stad, een droomachtige en organische  serie, vertelt ze met oliepastels een verhaal van een verdwaald kind in de stad, waarin bomen, bloemen en planten haar tekeningen rijkelijk kleuren. ‘Door meditaties met bomen, begon ik te begrijpen hoe energie zich vormt in de fysieke wereld. Dus wanneer ik teken, kijk ik naar een film van energie, waar onbewuste processen naar boven drijven en verwonderd de tekening me telkens weer.’

In deze serie onderzoekt Naomi een ‘overgave aan het onderbewuste’ vorm van intelligentie. Hierbij zijn symbolen zijn een belangrijke manier van converseren. Ze openen bij iedere toeschouwer een andere deur. Al het begin is moeilijk. Koud water went. Ontdekkingstochten beginnen en eindigen, en ondertussen, ligt de oceaanbodem vol met schatten.

Kleur vormt een centraal aspect in de schilderijen van Biko. Op het doek springen de kleuren levendig langs elkaar heen. De schilderijen tonen een droomachtige wereld waarin alles denkbaar is. Hier begint het spel tussen schilder en aanschouwer. De schilder zet zijn wonderlijke tafereel neer en laat uw verbeeldingskracht de vrije loop. Waar eindigt de betekenis van de verf en begint uw fantasie? De grenzen van het canvas zijn de grenzen van uw geest.